Polski
English
Deutsch
Français
Русский
Obiekty z listy UNESCO w Polsce
Początek Listy Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO sięga 1968 r., gdy w stolicy Francji zebrali się eksperci Organizacji Narodów Zjednoczonych i zaczęli wymyślać kryteria, które pomogłyby wyszukać i ochronić najcenniejsze obiekty i miejsca w skali świata. W 1972 roku w Paryżu przyjęto „Konwencję w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego”. Wśród państw, które ją zatwierdziły, była również Polska. Wpisanie miejsca lub obiektu na tę Listę jest wydarzeniem prestiżowym, ale także decyzją o stałej państwowej opiece. Polska może się pochwalić aż 14 obiektami wpisanymi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zapraszamy na ich przegląd.
Zamek krzyżacki w Malborku jest największym zamkiem w Polsce. XIII-wieczny klasztor Zakonu Krzyżackiego został znacznie rozbudowany po 1309 roku, kiedy przeniesiono z Wenecji do Malborka siedzibę Wielkiego Mistrza. Potem średniowieczny zamek popadł w ruinę, ale został pieczołowicie odrestaurowany na przełomie XIX i XX w. II Wojna Światowa również odcisnęła na nim swoje piętno, ale zamek ponownie odnowiono.
Średniowieczny gotycki zespół miejski Torunia. Miasto zawdzięcza swe początki Zakonowi Krzyżackiemu, który w połowie XIII w. zbudował tu zamek (nie zachował się do dzisiejszych czasów), mający służyć za bazę wypadową do ewangelizacji Prus. Miasto, należące do Hanzy, wkrótce zaczęło odgrywać istotną rolę w handlu. O jego randze świadczy wiele gotyckich budowli, a Toruń promuje się nawet hasłem „Gotyk na dotyk”.
Stare Miasto w Warszawie. Podczas Powstania Warszawskiego miasto zostało praktycznie zrównane z ziemią przez Niemców. W sierpniu 1944 r., ponad 85% zabudowy Starego Miasta zostało zniszczonych przez hitlerowców. Po wojnie, pieczołowicie odbudowano kościoły, pałace, kamienice oraz Rynek Starego Miasta. Jest to wyjątkowy przykład niemal całkowitej odbudowy zabytków pochodzących z nieprzerwanego ciągu historycznego, od XIII do XX wieku.
Puszcza Białowieska położona jest na terytorium Polski i Białorusi. Jest to miejsce unikalne z punktu widzenia zachowania bioróżnorodności. Puszcza jest rozległą połacią pierwotnego lasu Niziny Europejskiej. Występuje tu najliczniejsza populacja żubra europejskiego, który jest symbolem Puszczy.
Renesansowe Stare Miasto w Zamościu. Miasto zostało założone w XVI wieku przez kanclerza Jana Zamoyskiego, na szlaku handlowym łączącym Europę Zachodnią i Północną z Morzem Czarnym. Zamość, wzorowany na renesansowym „mieście idealnym”, został zbudowany przez włoskiego architekta Bernardo Morandiego. Stanowi doskonały przykład miasta, które zachowało pierwotny plan, fortyfikacje oraz liczne budowle, m.in. ratusz, katedrę, synagogę i arsenał.
16 drewnianych cerkwi o konstrukcji zrębowej w polskim i ukraińskim regionie Karpat, z których osiem znajduje się na terytorium Polski i osiem na Ukrainie. Zostały wzniesione w okresie od XVI do XIX wieku jako świątynie prawosławne i grecko-katolickie. W obrębie obszarów wpisanych, oprócz cerkwi znajdują się też drewniane dzwonnice, cmentarze i bramy, a wewnątrz cerkwi – ikonostasy i polichromie. Polskie cerkwie to: cerkiew św. Paraskiewy w Radrużu, cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu, cerkiew św. Michała Archanioła w Smolniku, cerkiew św. Michała Archanioła w Turzańsku i cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku, cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach, cerkiew św. Paraskiewy w Kwiatoniu, cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych.
Drewniane kościoły południowej Małopolski z Binarowej, Bliznego, Dębna, Haczowa, Lipnicy Murowanej i Sękowej. Przepiękne drewniane kościoły Małopolski stanowią wyjątkowy przykład różnych tradycji budowlanych kościołów średniowiecznych w kulturze rzymsko-katolickiej. Do ich budowy wykorzystano technikę zrębową, rozpowszechnioną w Europie Północnej i Wschodniej od średniowiecza. Kościoły powstawały z fundacji rodzin szlacheckich i były symbolem ich prestiżu.
Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni. Kopalnia Soli w Wieliczce została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1978 r., jako jeden z pierwszych obiektów na świecie. Sól kamienna w Wieliczce eksploatowana była już od XIII w. Kopalnia rozciąga się na 9 poziomach i liczy 360 km chodników. Cennymi zabytkami kulturowymi są wyrzeźbione w soli ołtarze, posągi i inne dzieła sztuki. Strefę Zabytkową Kopalni w Bochni stanowią 3 szyby: Sutoris (z połowy XIII w.), Campi (z połowy XVI w.) i Trinitatis (z początku XX w.) oraz dziewięć poziomów, usytuowanych pod ziemią. Cenną spuściznę wiary bocheńskich górników stanowią podziemne kaplice i miejsca kultu religijnego.
Stare Miasto w Krakowie wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa w 1978 r., czyli jako jeden z pierwszych obiektów na świecie. Kraków posiada prawa miejskie od 1257 roku. Obszar wpisany na listę obejmuje Stare Miasto w obrębie jego dawnych murów, Wzgórze Wawelskie oraz dzielnicę Kazimierz ze Stradomiem. Kraków posiada największy w Europie średniowieczny rynek, liczne zabytkowe kamienice oraz bogato zdobione kościoły. O świetnej przeszłości Krakowa świadczą fragmenty XIV-wiecznych murów miejskich, położona na południu miasta żydowska dzielnica Kazimierz z zabytkowymi synagogami, Uniwersytet Jagielloński oraz katedra na Wawelu, w której pochowani są królowie Polski.
Manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej. W Kalwarii Zebrzydowskiej uderza malowniczy krajobraz kulturowy o wymowie duchowej. Istnieje tu sanktuarium maryjne oraz droga krzyżowa z 42 kościołami i kaplicami, nazywana polską Golgotą, wybudowane w XVII wieku przez rodzinę Zebrzydowskich. Kalwaria Zebrzydowska stanowi cel wielu pielgrzymek.
Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau z lat 1940-1945. Stanowi symbol planowanego ludobójstwa i Szoah. Druty kolczaste, szubienice, baraki, wieże strażnicze, komory gazowe oraz krematoria świadczą o okropnych warunkach, w jakich odbywało się hitlerowskie ludobójstwo na terenie największego w III Rzeszy obozu zagłady. W obozie tym, systematycznie głodzono i wymordowano około 1,5 miliona ludzi.
Hala Ludowa we Wrocławiu to budowla przełomowa w historii architektury wykorzystującej żelazobeton. Wzniesiona została w latach 1911-1913 przez architekta Maxa Berga na terenach Wystawy Stulecia jako budowla wielofunkcyjna służąca rekreacji. Hala Stulecia jest rozwiązaniem pionierskim pod względem architektonicznym i inżynierskim, dokumentującym przenikanie się różnych wpływów we wczesnych latach XX wieku i stanowiącym zasadniczy punkt odniesienia dla dalszego rozwoju budownictwa w dziedzinie dużych konstrukcji zbrojonych. Hala mieści ogromną cylindryczną widownię na około 6000 osób.
Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy to największe w Europie budowle sakralne o konstrukcji szkieletowej. Kościoły zostały wzniesione na Śląsku w połowie XVII w., w następstwie Pokoju Westfalskiego, kończącego religijną wojnę 30-letnią. Budowa kościołów była graniczona wieloma zakazami i nakazami, m. in. miały być wzniesione w ciągu jednego roku z materiałów nietrwałych to jest z drewna, słomy, gliny, piasku.
Park Mużakowski, transgraniczny obiekt polsko-niemiecki. Park krajobrazowy o powierzchni 559,90 hektarów, ale w skład obiektu wchodzi również odbudowany zamek, mosty i arboretum. Park rozciąga się po obu stronach Nysy Łużyckiej, wzdłuż której przebiega granica Polski i Niemiec. Został stworzony przez księcia Hermanna von Pückler-Muskau w latach 1815-1844. Utopijny park, zapoczątkował nowe podejście w projektowaniu krajobrazu i wpłynął na rozwój architektury parkowej w Europie i Ameryce. Zaprojektowany jako „obraz malowany za pomocą roślin” miał podkreślić walory istniejącego krajobrazu.
